بازی به هر نوع فعالیت یا سرگرمی گفته میشود که به منظورسرگرمی، پر کردن اوقات فراغت یا آموزش صورت میگیرد و یکی از ابزارهای مهم برای آموزش کودکان است.
در دوران رشد بازیها نقش مهمی در توسعه جسمی، ذهنی، اجتماعی و عاطفی کودکان دارند. بازیها بر اساس جنبههای مختلف رشد به دستهبندیهای متعددی تقسیم میشوند.
بازیهای جسمی شامل بازیهای حرکتی درشت و بازیهای حرکتی ظریف است. در بازیهای حرکتی درشت نیاز به حرکات زیاد مثل دویدن، پریدن و بالا رفتن و در بازیهای حرکتی ظریف نیاز به دقت و هماهنگی بین چشم و دست وجود دارد. مانند پازل، ساختن بلوکها، نقاشی و غیره.
بازیهای نقش آفرینی که کودک نقش افراد دیگر مانند معلمان یا شخصیتهای کارتونی را تقلید میکند یا اینکه از طریق نمایش به بازآفرینی داستانها یا موقعیتهای واقعی به بیان خود میپردازد.
بازیهای ساختنی شامل ساخت و ساز با استفاده از بلوکها و لگوها یا مواد دیگر است.
بازیهای هنری و خلاقانه شامل نقاشی، کاردستی، مدلسازی با خمیر که به خلاقیت کودک کمک میکند. بازیهای اجتماعی بازیهایی هستند که نیاز به تعامل با دیگران دارند و کودک میتواند مهارتهای اجتماعی و همکاری را بیاموزد.
در بازیهای رقابتی کودک با برد و باخت مواجه میشود. بازیهای آموزشی مثل پازل و معما سبب رشد ذهنی و شناختی کودک میشود. همچنین بازیهای کلامی به توسعه مهارتهای زبانی و دایره لغات کمک میکند. بازیهای نمادین زمانی اتفاق میافتد که کودکان از یک شی یا عمل برای نمادسازی یک چیز دیگر استفاده میکند. مثلاً از یک چوب به عنوان شمشیر یا ماشین اسباب بازی.
توصیههایی به مربیان و والدین:
بازیهایی را انتخاب کنید که با سطح سنی و رشدی کودک هماهنگ باشد. برای کودکان کوچکتر بازیهای سادهتر و برای کودکان بزرگتر بازیهای پیچیدهتر را انتخاب کنید. ابتدا خودتان روش بازی را به کودک نشان دهید و گام به گام برای او توضیح دهید که چگونه بازی کند. محیط بازی امن و مناسب برای کودک انتخاب کنید. به جای اینکه کودک را تحت فشار بگذارید تا بازی را درست انجام دهد او را تشویق کنید تا خودش راههای جدیدی برای بازی کردن پیدا کند. فضایی را برای کودک به وجود بیاورید تا بتواند در بازیهای خود با دیگران تعامل داشته باشد تا مهارتهای اجتماعی مثل نوبتگیری، همکاری و حل مسئله را بهتر بیاموزد. از بازیهایی استفاده کنید که کودک را به استفاده از تخیل خود ترغیب میکند مثل بازیهای نقش آفرینی. به کودک اجازه دهید که چند بار بازی را تمرین کند تا با مراحل آن آشنا شود. زمانی که کودک بازی را به درستی انجام میدهد حتماً او را تایید و تشویق کنید.