رشد اخلاقی در طول زندگی به معنای تکامل و تغییر ارزشها، باورها و اصول اخلاقی فرد در طول زمان است. عوامل مختلفی از جمله تجربیات شخصی کودک، تربیت خانوادگی، آموزش، محیط اجتماعی و فرهنگی و تحولات روانی و شناختی فرد، این روند را تحت تأثیر قرار میدهد.
تأثیر والدین و خانواده در شکلگیری ارزشهای اخلاقی اولیه بسیار زیاد است. به جز آن آموزش رسمی و غیر رسمی نیز نقش مهمی در توسعه تفکر اخلاقی و توانایی فرد برای تحلیل مسائل اخلاقی پیچیده دارد. تعاملات اجتماعی و مواجهه با موقعیتهای جدید و چالشهای اخلاقی میتواند موجب تکامل و تغییر در ارزشهای اخلاقی کودک شود. رشد اخلاقی در کودکان ۴ تا ۶ ساله یک مرحله مهم از توسعه شخصیت آنها است. در این سن کودکان در حال یادگیری و درک مفاهیم اخلاقی و اجتماعی هستند و به تدریج شروع به فهمیدن تفاوت بین درست و غلط میکنند.
کودکان در این سن به تدریج قوانین و مقررات را میفهمند. اما اغلب، آنها را خشک و بدون انعطاف و از طریق مشاهده و تقلید از بزرگترها دنبال میکنند. در این مرحله کودکان اغلب از قوانین پیروی میکنند که به دلیل ترس از تنبیه و یا امید به دریافت پاداش است. کودکان در این سن تمایل زیادی به تقلید از بزرگترها دارند به ویژه والدین و مربیان و کسانی که برایشان نقش الگو دارند. بازیهای گروهی و تعامل با همسالان به کودکان کمک میکند تا مهارتهای اجتماعی و اخلاقی را یاد بگیرند، آنها را تمرین کنند و قوانین اخلاقی را در بازی رعایت کنند.
توصیههایی برای مربیان و والدین:
والدین و مربیان میتوانند از طریق ارائه الگوی مناسب به کودک در درک مفاهیم اخلاقی مثل صداقت، احترام و مهربانی کمک کنند. کودکان را تشویق کنند تا درباره احساسات خود در موقعیتهای اخلاقی صحبت کنند. به کودک فرصت دهند تا در موقعیتهای مختلف تصمیمگیری کند و متوجه عواقب تصمیم خود از نظر اخلاقی باشد. داستانها و بازیها میتوانند ابزارهای مؤثری برای آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان باشند. این فعالیتها میتواند به کودک کمک کند تا از طریق شخصیتها و موقعیتهای داستانی با اصول اخلاقی بیشتر آشنا شوند.