گذراندن دوره پیش دبستان برای جلوگیری از تأخیرات رشدی در نوآموزان با آسیب بینایی لازم و ضروری است. یکی از مواردی که آنها در این دوره یاد میگیرند، آشنایی با جایگاه شش نقطه بریل و خواندن و نوشتن شماره نقاط بریل در قالب بازی و سرگرمی است.
ریحانه زحمتکش مدرس کشوری نهضت آموزش خط بریل و جهت یابی و حرکتِ گروه آسیب بینایی در گفتگو با مرکز جامع تخصصی تربیت و یادگیری کودک گفت: “برای این کودکان دوره پیش اول از سن ۴ سالگی تا ۵ سالگی شروع شده و پیش دوم از ۵ تا ۶ سالگی بوده و سپس آنان وارد مدرسه میشوند. اما آموزش حروف الفبا و اعداد همانند نوآموزان بینا در پایه اول به آنها آموزش داده می شود. از آنجایی که این کودکان باید با سیستم ۶ نقطه بریل آشنا شده و با آن انس بگیرند تا در پایه اول دبستان بتوانند حروف و اعداد را بیاموزند، لازم است قبل از ورود به دبستان، ابزار بریل را به خوبی بشناسند و مراحل اولیه کار با آن را یاد بگیرند. لذا ما در قالب بازی و سرگرمی، این اموزش اولیه را به بچهها میدهیم.”
وی که مدرک روانشناسی کودکان استثنایی و کارشناسی ارشد پژوهش هنر دارد در ادامه یادآور شد: “روند کار تربیت و یادگیری در دوره پیش دبستان برای نوآموزان نابینا نیز همانند نوآموزان بینا با تکیه بر اصل لذت و تفاوتهای فردی با محوریت بازی، شعر، قصه، نمایش، گردش علمی و… است. نو آموزان با آسیب بینایی با کمک گرفتن از تمام حواس فعال خود به ویژه شنوایی و لامسه به جستجو و کسب اطلاعات در محیط پیرامون خود میپردازند. آنها اطلاعات را از طریق تجزیه و تحلیل کردن صداها، بوها و تحلیل لمسی (بررسی اشیا و دنیای پیرامون خود با استفاده از دست) بدست میآورند. سپس تصویر و کلیتی از آن در ذهن خود تجسم و بدین ترتیب یادگیری در آنها شکل میگیرد.”
این مربی باتجربه که ۲۷ سال سابقه کار با کودکان دارای آسیبهای بینایی دارد، در پاسخ به این سؤال که اصولاً بچههای نابینا نسبت به کدام فعالیتها در مسیر یادگیری در مقایسه با کودکان بینا علاقه بیشتری نشان میدهند گفت: “نوآموزان نابینا به آموزش از طریق بازی، گردش علمی، موسیقی، شعر، قصه گویی و نمایش بویژه نمایش موزیکال علاقه بیشتری نشان میدهند.”
او در پایان تأکید کرد: “از آنجایی که نوآموز نابینا به خاطر محدودیت بینایی قادر به تماشای دنیای رنگارنگ پیرامون خود نیست، این عامل انگیزه او را برای حرکت و یادگیری کاهش میدهد. به عنوان مثال ندیدن شکل و رنگ لوح بریل (وسیلهای برای نوشتن نقاط بریل) و عدم جذابیت آن باعث بیرغبتی و بعضاً مقاومت نوآموز در برابر آموزش میشود. به همین دلیل در دوره پیش دبستان ابتدا مربی به مدت چند هفته لوح بریل را در اختیار نوآموز قرار میدهد تا مثل یک اسباب بازی با آن بازی کند و به تعبیری با آن دوست شود. بدین صورت در زمان آموزش و کار با لوح بریل، او دیگر با وسیلهای نا آشنا و مبهم روبرو نمیشود بلکه ناخودآگاه خاطرات جذاب بازی برای او تداعی و یادگیری برایش جذاب و لذت بخش میشود. بازی «خانهسازی با لوح بریل» میتواند یک فعالیت جالب و خلاقانه برای نوآموزان نابینا قبل از شروع آموزش باشد.”