ما تعلیم دهنده نامرئی غیر واضح هستیم

ما مربی هستیم و تعلیم دهنده نیستیم و اگر هم تعلیم دهنده باشیم، تعلیم دهنده نامرئی غیر واضح هستیم و چه هنری بزرگ‌تر از اینکه کسی بتواند  روی کسی تأثیری بگذارد بدون اینکه بخواهد آن را بگوید.

محمد ناصری دبیر بسته تربیت و یادگیری “من می‌دانم من می‌توانم” با بیان این مطلب در کارگاه توانمندسازی مؤسسان و مربیان پیش‌دبستانی در شهر قدس (قلعه حسن‌خان سابق) استان تهران گفت: “فرق آموزش و یادگیری این است که آموزش یعنی یک معلمی خودش را مسئول یاد دادن چیزی می‌داند ولی یادگیری یعنی یادگیرنده خودش یاد می‌گیرد و دنیا را یادگیرنده‌ها بالا می‌برند نه کسانی که دائماً آموزش می‌بینند.”

وی در ادامه به ویژگی مهم یادگیرنده‌ها اشاره کرد و افزود: “یادگیرنده‌ها خودشان یاد می‌گیرند، یعنی فطرت یادگیری یک فطرت خدادادی برای همه افراد است. همه‌ ما مدرسه و یا دانشگاه رفتیم و آدم‌های مختلف را دیده‌ایم و با انسان‌های تأثیرگذار زیادی در ارتباط بوده‌ایم اما آن چیزهایی که در ذهن ما مانده، چیزی از جنس رفتارها و حس‌های ما است، نه دانشی که پیدا کردیم. حتی اگر معلم فیزیک قوی داشتیم و یا دبیر ریاضیات خوبی داشتیم، آن چیزی که از آنان روی ما اثر گذاشته اثرات ذاتی و وجودی آن آدم بوده است. یعنی از مسیر دل و از مسیر نادیدنی احساسات، تأثیر پذیرفته‌ایم.”

ناصری که خود سالها سابقه تدریس و تألیف کتاب دارد در ادامه همین نکته یادآور شد: “اینجاست که باید بگوییم به مراتب پیش از دبستان از سایر مقاطع مثل متوسطه یک و متوسط دو و دانشگاه و هر جای دیگری، اثرگذارتر است. به همین دلیل بچه‌های ۵ ساله و کودکان پیش دبستانی از ما خیلی راحت تأثیر می‌پذیرند. همچنین بدون اینکه ما بخواهیم به آن‌ها چیزی را یاد بدهیم، آنان چون خودشان یادگیرنده هستند، مطالب را از رفتار و عملکرد ما یاد می‌گیرند. زیرا سیستم روانی بچه‌ها خود یادگیرندگی است.”

این نویسنده مطرح کشور در خصوص چگونگی یادگیری در کودکان خردسال و پیش دبستانی به نکات و تجربه‌هایی اشاره کرد که شاید خود مربیان هم تجربه برخورد با آنها را داشته باشند. وی در این رابطه به تجربه حضور بچه‌ها در کنار بزرگترها در محیط‌هایی مثل پارک اشاره داشت و افزود: “بچه‌های کوچک وقتی در پارک می‌روند، می‌بینید یک چیزهایی هم یاد گرفتند. مثلاً یک حرف زشتی یاد گرفتند که اصلاً شما هم نشنیده‌اید. یعنی یکی یک چیزی گفت آن یکی خندید و بچه هم همین را خندید و شنید و یاد گرفت. بعد حالا پدر و مادر مثلاً می‌خواهند این حرف زشت را از ذهن این بچه در بیاورند. چرا می‌گویند محیط پیش دبستان نظام‌مند و سازمان‌مند است؟ به خاطر اینکه این بچه در معرض گفتار پاک و رفتار پاک و احساس پاک و آدم‌های پاک قرار بگیرد. پس پیش دبستان جایی نیست که مربی دغدغه آموزش داشته باشد، اصلاً آموزش ربطی به پیش دبستان ندارد. بنابراین دانش ربطی مستقیم به پیش دبستان ندارد، یعنی اینکه دانش در آنجا اتفاق نمی‌افتد، اما کودک به طور غیر مستقیم از مربی و دوستانش یاد می‌گیرد.”