پروژه پیش دبستان، فرصتی برای افزایش اعتماد به نفس نوآموزان

پروژه فعالیتی جمعی است که در چند گام طراحی شده و مربیان بنا بر فرصتی که دارند، نوآموزان را درگیر آن کرده تا در نهایت شاهد یک کار گروهی و مشارکتی در کلاس باشیم. والدین نیز در صورت لزوم این فعالیت را پشتیبانی و همراهی می‌کنند.

محمد ناصری دبیر بسته تربیت و یادگیری “من می‌دانم من می‌توانم” در ارتباط با اهمیت اجرای پروژه در پیش دبستانی توسط مربیان گفت: “پروژه در واقع فعالیتی است که بچه‌ها در کنار هم و در طی گام‌های متعدد تلاش می‌کنند تا کاری را به سرانجام برسانند و این فعالیت، گاه با همراهی بزرگترها صورت می‌گیرد و نوآموزان مرحله به مرحله پیش می‌روند تا یک چیزی مانند لانه پرندگان را ساخته و یا با یک خدماتی مانند فعالیت‌های بیمارستانی به صورت ملموس آشنایی پیدا کنند.”

ناصری که عضو شورای همفکری و برنامه‌ریزی این بسته است افزود: “در پایان هر کتاب يک پروژه به مربیان پیشنهاد شده و مراحل اجرای آن نیز در کتاب راهنمای مربی توضیح داده شده تا آنان به راحتی بتوانند این گام‌ها را همراه با نوآموزان طی کرده و در نهایت به نتیجه مطلوب برسند.”

این مدیر باسابقه حوزه تعلیم و تربیت که از سال‌ها تجربه فعالیت برای کودکان برخوردار است در ادامه تأکید کرد: “نکته مهم و حائز اهمیت اجرای پروژه در این است که نوآموزان بدون عجله و در طی زمان آن را به سرانجام رسانده و همچنین چند قالب را برای اجرای این پروژه در کنار هم تجربه می‌کنند. برای مثال اگر بچه‌ها قرار باشد یک بیمارستان را بسازند ابتدا لازم است از یک مرکز درمانی همراه بزرگترها بازدید کرده و در این رابطه پرسش‌هایی را از مسئولان درمانگاه و یا همراهان خود داشته باشند تا با چگونگی کار بیشتر آشنا شوند. علاوه بر بحث و گفتگو در این فعالیت بچه‌ها می‌توانند از طریق نقاشی، کاردستی و گردش علمی پروژه را در طی زمان دنبال کنند تا در نهایت به نتیجه مطلوب برسند. در کنار آن نیز بچه‌ها یک فعالیت گروهی را در کنار هم و همراه با بزرگترها تجربه می‌کنند و این فعالیت، دوستی‌ها و کمک به همدیگر را در آنان تقویت کرده و حتی بستری را فراهم می‌کند تانوآموزان با پوشش‌ها، لباس‌ها، ابزارها، وسایل و سایر امکانات مرتبط، آشنایی پیدا کنند.”

این مدیر فرهنگی سپس یادآور شد: “انجام یک پروژه ممکن است دو ماه زمان نیاز داشته باشد، زیرا هر مرحله در وقت مقرر خودش باید انجام شود و مربیان باید توجه داشته باشند که برای به نتیجه رسیدن آن هیچ عجله‌ای در کار نیست. در گام‌های نهایی نیز باید نوآموزان را آماده کنیم تا برای بازدید کنندگان که همانا والدین نیز می‌توانند در زمره آنان قرار داشته باشند، در مورد کارهایی که انجام داده‌اند در حد توان توضیح بدهند. انجام این بازدید و توضیحاتی که نوآموزان در حد توان خود برای پروژه ارائه می‌دهند در واقع فرصتی است تا اعتماد به نفس آنان افزایش پیدا کند.”

اهمیت برپایی کارگاه‌های توانمندسازی در ارتقا توانایی مربیان

کارگاه‌های توانمندسازی برای مربیان پیش‌دبستانی نقش حیاتی و اساسی در ارتقای کیفیت تربیت و یادگیری کودکان در سنین پایین ایفا می‌کنند. این کارگاه‌ها فرصت‌هایی را فراهم می‌آورند تا مربیان با دانش، مهارت‌ها و روش‌های نوین تربیت و یادگیری بیشتر آشنا شوند.

ما به طور مستمر در مناطق و شهرهای مختلف کارگاه‌هایی را با حضور مدیران، مؤسسان و مربیان پیش دبستان برگزار می‌کنیم و در پایان برنامه در قالب میزگرد از نظرات برخی شرکت‌کنندگان بهره‌مند می‌شویم. یکی از اهداف این است که بدانیم برگزاری هر کارگاه تا چه اندازه می‌تواند نقش و تأثیری در ارتقا سطح دانایی و توانایی آنان داشته و مسیر فعالیت آنان در پيش دبستان را تسهیل کند. اینک نظر چند شرکت‌کننده را باهم می‌خوانیم:

مریم قاسمی با ۱۴ سال سابقه و تجربه در حوزه کار کودک و مدیریت مهد قرآن در شهرک شهید درخشان: “برگزاری جلسات بسیار عالی است. اما به دلیل حوزه فعالیت که کودک هستند و سؤالهای بسیار زیادی مطرح می‌شود، بهتر است تعداد برگزاری این جلسات را افزایش بدهند و همچنین در هر جلسه تعداد نفرات شرکت‌کننده کمتر باشد تا پرسش و پاسخ‌های بیشتری داشته باشیم‌. در چنین حالتی نتیجه گیری بهتری از جلسات خواهیم داشت. البته اگر هر جلسه با نفرات جدید برگزار شود، پاسخگویی جامع و کاملی ارائه خواهد شد.”

هانیه ریحانی لیسانس مدیریت فرهنگی با ۴ سال تجربه در پیش دبستانی قرآنی شهرک فکوری وابسته به وزارت دفاع: “این دوره‌ها به نظر من بسیار عالی هستند، چون باعث به روز شدن اطلاعات مربیان می‌شود‌. البته جلسه‌ای که من شرکت کردم بیشتر جنبه آموزشی در مورد کتاب‌ها داشت، ولی در کل وقتی این دوره‌ها اساتید خبره و توانمندی داشته باشد، مسلماً باعث رشد و پیشرفت مربی‌ها می‌شود.”

اعظم حسین زاده یا ۱۳ سال سابقه مدیریت پیش‌دبستانی و مربیگری و دارای مدرک کودکیاری و مربیگری پیشرفته کودک قبل از دبستان: “برپایی کارگاه به نظر من خیلی می‌تواند تأثیر گذار باشد و در روند بهبود مهارت‌های آموزشی و یادگیری چگونه رفتار کردن با کودکان مؤثر است. همچنین ما با روش‌های به روز در کلاس و فعالیت‌های خلاقانه آشنا شده و برای نمونه یاد می‌گیریم که از بازی و قصه در فعالیت‌های تربیتی و یادگیری استفاده بهتر کنیم. استفاده از این روش‌ها که در کارگاه‌ها مطرح می‌شود برای والدین هم بسیار مفید است و رضایت بیشتر آنان را به دنبال دارد.”

راه‌های متفاوت ارتباط با کودکان را بیاموزیم

یک مربی موفق کسی است که می‌داند راه برقراری ارتباط با هر کودک در کلاس او می‌تواند با دیگر کودکان‌متفاوت باشد و به همین دلیل باید نسبت به شیوه‌های ارتباطی تسلط کامل و کافی داشته باشد.

عاطفه عموزاد خلیلی، مربی و مدیر مؤسس در شهرستان‌ ملارد در خصوص راه‌های برقراری ارتباط با کودکان معتقد است: “ما مربیان در ابتدای سال و ماه‌های نخست ابتدا باید به درستی هر کودکی را شناسایی کرده و ویژگی‌های شخصیتی  و خصوصیت اخلاقی بچه‌ها آشنا شده تا بتوانیم در طول سال با آنان ارتباط لازم را برقرار کنیم.”

وی که کارشناسی ارشد روانشناسی دارد در این باره به تجربه‌های شخصی خود اشاره کرده و می‌افزاید: “من قبل از هر چیز با والدین بچه‌ها صحبت می‌کنم و به آنان می‌گویم باید به من فرصت بدهید تا فرزندتان را به درستی بشناسم تا بتوانم در امر تربیت و یادگیری او موفق بشوم.”

او تأکید می‌کند: “من تمام سعی خودم را می‌کنم تا کلاس خودم را با یک روش برای همه کودکان پیش نبرده و با هر کسی برابر ویژگی‌های خودش ارتباط بگیرم. زیرا یک کودک از طریق ارتباط کلامی با شما رفاقت می‌کند در حالی که کودک بعدی از راه چشمی و نگاه با مربی رابطه بهتری دارد. کودک سوم هم از طریق ناز و نوازش، مربی را پذیرا می‌شود. اما این ما هستیم که باید شیوه‌های مختلف ارتباطی را بلد باشیم و آنها را در کودکان شناسایی کرده و به کار بگیریم. زیرا یک روش برای کل یک کلاس جواب نمی‌دهد.”

خلیلی که از ۱۰ سال تجربه کار برخوردار است، برگزاری کارگاه‌های توانمندسازی و دوره‌های آموزشی را برای مربیان امری ضروری دانسته و می‌افزاید: “در طول سال کارگاه‌های متعددی برگزار می‌شود و ما باید برای کسب تجربه بیشتر در این جلسات شرکت کنیم و این تصور را از خودمان دور سازیم که برای مثال من سالهاست سابقه دارم و دیگر نیازی به شرکت در این کلاس‌ها را ندارم. در دنیای امروز و پیشرفت‌هایی که هر روز صورت می‌گیرد ما هم باید خودمان را بروزرسانی کنیم. زیرا کار با کودکان امروز بسیار سخت و دشوار است و مربیان باید با آخرین روش‌ها و دستاوردها آشنایی کامل داشته باشند.”

او همچنین در خصوص خانواده کودکان یادآور شد: “این روزها بسیاری از خانواده‌ها تک فرزند هستند و بسیار نگران فعالیت‌هایی هستند که در پیش دبستان و یا در مدرسه انجام می‌شود. لذا ما باید به موضوع تربیت، یادگیری و مهارت‌های زندگی در کودکان توجه لازم را داشته باشیم.”

این مربی روان‌شناس در پایان اهمیت وجود کتاب برای والدین در حوزه فعالیت‌های پیش دبستان را یادآور شد و تأکید کرد: “وجود یک کتاب و راهنما برای والدین کودکان پیش دبستان علاوه بر اینکه اطلاعات لازم را به خانواده‌ها می‌دهد، به مربی نیز کمک می‌کند تا بتواند به اهداف خود در مسیر تربیت و یادگیری بهتر و بیشتر نزدیک شود.”

نقش مربیان در گذاشتن سنگ بنای صحیح پيش دبستان

اگر مربی در پيش دبستان این اندیشه و احساس را داشته باشد که قرار است به کودک چیزی را یاد بدهد، از همان ابتدا سنگ بنا را اشتباه گذاشته است.

محمد ناصری نویسنده و دبیر بسته تربیت و یادگیری “من می‌دانم من می‌توانم” در نشست تخصصی معاونان آموزش ابتدایی مناطق ۲۱ گانه شهرستان‌های استان تهران با بیان این مطلب گفت: “پیش دبستان و دبستان ضمن اینکه با یکدیگر ارتباط زیادی دارند، اما دو دنیای کاملاً متفاوت نسبت به هم هستند. زیرا یکی از آنها فریاد می‌زند که من آموزش رسمی هستم که همانا دبستان است. یعنی قرار است به شما بچه‌ها به عنوان دانش آموز یک چیزهایی را من به عنوان آموزگار آموزش بدهم و سپس بازخورد گرفته و ارزشیابی کنم. در واقع من باید به عنوان معلم، شما را از نقطه “آ” به نقطه “ب” رسانده و با اولیاء ارتباط داشته باشم و نهایتاً این تلاش منتج به این شود که دانش آموز از پایه اول به پایه دوم یا از دوم به سوم برود. این دنیای رسمی دبستان است.”

ناصری سپس به تعریف دنیای پیش دبستان اشاره کرد و افزود: “این در حالی است که پیش دبستان، کاملاً یک دنیای غیر رسمی، غیر اجباری، غیر مستقیم و غیر رقابتی است و غیر این است که قرار است همه را یکسان کنید.”

وی سپس در ادامه اشاره‌ای به یکی از جمله‌های انیشتین کرد و گفت: “انیشتین می‌گوید بچه تا وقتی وارد آموزش رسمی نشده باشد (فرقی هم بین ایران و آلمان وجود ندارد) و قبل از اینکه وارد آموزش رسمی مدرسه‌ای شود، ۹۰ درصد خلاقیت دارد و بعد که وارد می‌شود این خلاقیت فروکش می‌کند و به ۵ درصد می‌رسد. وقتی به دوره متوسطه دوم که می‌رسد که دیگر چیزی از بچه باقی نمی‌ماند. حال آنکه دنیای پيش دبستان دنیای عاطفه و احساس است و دنیای دبستان دنیای علم و دانش است.”

ناصری که عضو شورای برنامه‌ریزی بسته تربیت و یادگیری است همچنین تأکید کرد: “پيش دبستان و دوره آمادگی، دوره‌ای است که مربی با بچه‌ها دوست می‌شود. بچه‌هایی که منیّت و فردیّت در آنها بسیار غلبه دارد و چیزی به عنوان دانش و آموختن را اصلاً به رسمیت نمی‌شناسند. آنها بازی را به رسمیت می‌شناسند.”