مقایسه نوآموزان با هم‌دیگر ممنوع

مقایسه عملکرد نوآموز با عملکرد نوآموزان دیگر از جمله کارهای ممنوع در پیش دبستان است و به کودکان آسیب‌های روحی و روانی وارد می‌کند و مربیان و والدین باید از انجام آن پرهیز کنند.

محمد ناصری در دومین ماه از آغاز سال تحصیلی فعالیت‌های مراکز پیش دبستان، به بهانه مقایسه اشتباه کودکان با یکدیگر با بیان این مطلب گفت: “ممکن است برخی از مربیان و حتی والدین یک یا چند نفر از نوآموزان را به دلیل داشتن برخی توانایی‌های خدادادی و یا استعدادهای خاص درونی، آنان را با سایر بچه‌ها و حتی برخی کودکان در خانواده مورد مقایسه قرار دهند که این کار امری اشتباه است. ما نباید انتظار داشته باشیم کودکی که برای مثال در هوش تصویری از دیگر دوستان خود توانایی بیشتری دارد الزاماً باید در سایر توانایی‌ها و هوش‌ها مثل هوش هیجانی، ریاضی، اجتماعی و مانند آن نیز از سایرین جلوتر باشد. به همین نسبت نیز ممکن است دیگر کودکان در برخی هوش‌‌ها و توانایی‌ها از سایرین جلوتر و یا کمی عقب‌تر باشند. لذا این مقایسه ممنوع است.”

وی که عضو شورای نویسندگان بسته “من می‌دانم من می‌توانم” است در ادامه به موضوع مهم اجبار برای دستیابی نوآموز به حد معینی از یادگیری اشاره کرد و گفت: “این کار در پیش دبستانی نوعی خطا محسوب می‌شود زیرا اینجا مدرسه یا دبیرستان نیست که ما انتظار داشته باشیم بچه‌ها بعد از تدریس معلم مفاهیم آموزش داده شده را به طور کامل درک کرده و فرا بگیرند. در پیش دبستانی حد و معیار یادگیری خود نوآموز و کودک است و ما تنها باید ارائه‌ کننده محتوای تربیتی در قالب‌های متنوع همچون شعر، قصه، نمایش، فیلم، بازی و امثال آن باشیم. این کودک است که بر اساس ذوق، علاقه و توان خودش، نکات را دریافت می‌کند و معیار مقایسه ما تنها خود او با خودش است.”

ناصری سپس بحث آموزش اعداد ریاضی و الفبای فارسی را مطرح کرد و یادآور شد: “این نوع از آموزش مختص دوران مدرسه است و گاهی برخی والدین از مربیان انتظار دارند تا این نوع آموزش‌ها در پیش دبستانی صورت بگیرد تا فرزند آنان هنگام ورود به دبستان با تعدادی از اعداد و حروف آشنایی داشته باشد. در حالی که این کار به زیان و ضرر کودک تمام می‌شود. وقتی کودک شما الفبا یا اعداد را فرا بگیرد، در محیط کلاس مدرسه، احساس توانایی بیشتر نسبت به سایر بچه‌ها را دارد و با کلاس همراه نبوده و محیط آموزشی را از آرامش و روال خود خارج کرده و حتی ممکن است او را بیش فعال تلقی کنند.”

این نویسنده حوزه کودک و نوجوان در ادامه از اجبار به انجام تکالیف در پیش دبستانی، دادن هرگونه تکلیف به نوآموز در خانه و ارزشیابی مستقیم از نوآموز نیز به عنوان کارها و فعالیت‌های ممنوع در پيش دبستان نام برد و تاکید کرد: “اصولاً هدف از دوره پیش دبستان بحث لذت بردن کودک از فعالیت‌ها است. او خودش به تدریج مباحث تربیتی را از مربی و دیگر همکلاسی‌هایش یاد می‌گیرد. به همین دلیل نباید ما چه در پیش دبستان و چه در منزل از او در قبال نکاتی که با شوق و هیجان و لذت فرا می‌گیرد آزمون یا امتحان بگیریم.”

این عضو شورای همفکری و برنامه‌ریزی بسته تربیت و یادگیری در خصوص ارزیابی فعالیت یک کودک در طی سال، به وجود کاربرگ‌های تدارک دیده شده و همچنین صفحات پایانی چهار کتاب متعلق به کودک اشاره کرد و افزود: “مربیانی که از این بسته استفاده می‌کنند و در این زمینه آموزش دیده‌اند به خوبی می‌دانند که روند پیشرفت کودک را چگونه به والدین او اطلاع داده تا آنان از مسیر طی شده توسط فرزندشان در طول سال باخبر باشند. ما به عنوان مربی تنها زمانی که کودک نیاز دارد در یک زمینه تلاش بیشتری کند، باید آن نکته را با همین عبارات به والدین اطلاع بدهیم. برای مثال اگر کودکی گوشه‌گیر است ما می‌توانیم پیشنهاد بدهیم که او را بیشتر به مهمانی‌ها ببرید تا با افراد و همسالان متعددی در ارتباط باشد.”

ناصری در پایان از موضوع آموزش‌های مباحث انتزاعی و حافظه مدار نیز به کودکان در این سن، به عنوان یکی دیگر از موارد ممنوعه اشاره کرد و از مربیان مراکز پيش دبستان خواست تا با رعایت این نکات که در اسناد بالادستی نیز به آنها اشاره شده، زمینه رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این کودکان را با مهربانی و عطوفت خود فراهم آورند.”

هدف گفتگو، شناخت نیازهای کودکان است

عطیه احمدزاده مربی مسئول برگزیده کشوری کانون پرورش فکری، مؤلف کتاب و مسئول مرکز علوم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این رابطه چنین پاسخ می‌دهد:

“بحث و گفتگو برای گروه سنی پیش دبستان به تبادل نظر درباره مسائل و نیازهای کودکان در این سن اشاره دارد. هدف، شناخت نیازهای آموزشی و اجتماعی کودکان و بهبود روش‌های تربیت و یادگیری است. شما می‌توانید با شروع بحث درباره تجربیات شخصی، چالش‌ها و موفقیت‌ها در آموزش کودکان، و همچنین پیشنهاد راهکارهای عملی، این گفتگو را شکل دهید. استفاده از سوالات باز و ایجاد فضایی امن برای بیان نظرات بسیار مهم است.”

️وی در مورد انتخاب موضوع جهت انجام گفتگو معتقد است: “برای انتخاب موضوع گفتگو بین کودکان پیش دبستان، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:

1. شناخت علایق: از کودکان بپرسید چه چیزهایی را دوست دارند. مثلاً “درباره چه حیواناتی بیشتر صحبت کنیم؟”

2. استفاده از داستان: یک داستان محبوب را بخوانید و از آن الهام بگیرید. مثلاً “چطوری می‌توانیم ماجراجویی‌های شخصیت‌ها را ادامه دهیم؟”

3. موضوعات روزمره: درباره فعالیت‌های روزمره مانند تعطیلات، فصل‌ها یا بازی‌ها صحبت کنید. مثلاً “چه بازی‌هایی در پارک انجام می‌دهید؟”

4. پرسش‌های باز: سؤالاتی بپرسید که بچه‌ها را به فکر کردن وادارد. مثلاً “اگر می‌توانستید یک روز در یک کشور خیالی باشید، چه کارهایی انجام می‌دادید؟”

این روش‌ها می‌توانند به ایجاد بحث‌های جذاب و آموزنده کمک کنند و فضای خلاقانه‌ای برای بیان نظرات کودکان فراهم کنند.

او که از سال‌ها تجربه کار با کودکان برخوردار است می‌افزاید: “استفاده از قالب بازی می‌تواند جذابیت و انگیزه گفتگو را برای کودکان افزایش دهد. به عنوان مثال، بازی‌های نقش‌آفرینی: کودکان می‌توانند نقش شخصیت‌های مختلف را بازی کنند و درباره تجربیات آن‌ها صحبت کنند. مثلاً “اگر شما یک دکتر بودید، چه کارهایی می کردید؟

بازی‌های سوال و جواب: با کارت‌های سؤالی که موضوعات مختلف را پوشش می‌دهند، کودکان می‌توانند نوبتی سوال بپرسند و به جواب‌ها گوش دهند.

بازی‌های داستان‌سازی: کودکان می‌توانند به نوبت جملاتی برای یک داستان بسازند و هر کدام قسمتی از داستان را به اشتراک بگذارند.

بازی‌های مسابقه‌ای: با تقسیم کودکان به گروه‌ها و برگزاری مسابقات درباره موضوعات مشخص، می‌توانید گفتگو را جذاب‌تر کنید.

این قالب‌ها نه تنها یادگیری را تسهیل می‌کنند، بلکه همکاری و ارتباطات اجتماعی را نیز تقویت می‌کنند.”

تفاوت‌های فردی کودکان را جدی بگیریم

محمدناصری دبیر بسته تربیت و یادگیری معتقد است: ️ما به عنوان مربی باید بدانیم مسئول یاد دادن همه چیز به همه بچه ها نیستیم و اینجاست که سوالی به وجود می‌آید که دراین صورت من به عنوان مربی مسئول چه چیزی یا کاری هستم؟پاسخ این است. ما معلم نیستیم و مربی هستیم و این دو با هم متفاوت است. معلم آموزش دهنده است اما مربی علاوه بر آموزش، پرورش دهنده هم هست. یعنی توانایی که خود بچه دارد را گسترش می‌دهد. دنیای پیش دبستان با دنیای دبستان دو تا دنیای متفاوت است. این دنیای بیرون از پیله است، اون دنیای داخل پیله است. این دنیای آمادگی است، آن دنیای آموزش. این دنیای یادگیری خودخواسته است و اون جایی است که آموزش دهنده باید آموزش بدهد. این دنیایی است که غیر رسمیه و آن دنیایی که رسمی است. این دنیایی غیر اجباری و دیگری دنیایی است که لازم التعلیم است. این دنیایی است که به شدت شکل بازی دارد و دیگری دنیایی که تازه کودک دارد قدم به قدم وارد فضای یاد گرفتن می‌شود. ️اگر شما دنبال انسان‌های بزرگ یا آبر انسان می‌گردید، بچه های غیر دبستانی را باید ببینید. یعنی کسانی که وارد آموزش رسمی نشدند را باید ببینید. زیرا بچه در این موقعیت خود خودش است

پیش دبستان دوره احساس و عاطفه است

محمد ناصری، دبیر بسته تربیت و یادگیری “من می‌دانم من می‌توانم”: ️پیش دبستان اساساً جایی برای آموزش دادن نیست. چون محیط باید کاملاً محیطی غیر رسمی و غیر اجباری و غیر تحمیلی و غیر امتحانی و غیر مقایسه‌ای با هم سن و سالان باشد. ️مهمترین ویژگی پیش دبستانی این است که بچه‌ها را برای حضور در یک فضایی که بتواند با هم سن و سال‌های خود تعامل داشته باشند، آماده کنیم. این تعامل عمدتاً بازی است و چیزی است که بچه‌ها از آن لذت ببرند. ️اگر بچه‌های دبستانی لازم است که حدی از یادگیری را داشته باشند، ما نمی‌توانیم حدی از یادگیری را برای بچه‌های پیش دبستان آموزش دهیم. بچه‌های پیش دبستان حدی از یادگیری ندارند، چون معیار حدی از یادگیری، خودشان هستند. ️محیط پیش دبستان یک محیط رسمی نیست، بلکه محیطی غیر رسمی و دوستانه است. این شاید یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دوره پیش دبستان باشد.

بسته مفید باید برای رشد همه جانبه‌ کودک برنامه‌ریزی شده باشد

گیتی جورابیان مربی مجرب و مدیر باسابقه حوزه پیش دبستان در منطقه ملارد:

ما نباید برای تربیت و یادگیری کودکان عجله کنیم و دنبال این باشیم که حجم زیادی از اطلاعات را در ذهن کودک خردسال جا بدهیم. مربی یک باغبان است که باید از بودن در کنار گل‌های زیبا لذت ببرد و آرام آرام درصدد رشد و شکوفایی کودکان باشد. کودک آنقدر که از هم‌بازی بودن با کودکان هم سن و سال خود لذت می‌برد، شاید هیچوقت از بازی کردن با والدین خود چنین حس خوشایندی را پیدا نکند.

یک بسته تربیت و یادگیری خوب، راه و مسیر ارتباطی مفید با والدین کودک را در شبکه‌های اجتماعی برقرار می‌کند تا آنان ضمن آشنایی با فعالیت‌های مربی در پیش دبستان، پرسش‌های خود را مطرح و پاسخ لازم را دریافت کنند.

پیش‌دبستانی دروازه تعلیم و تربیت

علی جهان‌تیغ معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش استان سیستان و بلوچستان در جلسه توانمندسازی مربیان گفت: این خانه هرقدر استحکام بیشتری داشته باشد و هرقدر فونداسیون آن اساسی کار شده باشد، اگر درب ورود و خروج آن باب دل صاحبخانه نباشد، ره به جایی نخواهد برد. پس دوره پیش دبستانی دروازه ورود به تمام مقاطع تحصیلی است. در سند تحول بنیادین که در واقع قانون اساسی حوزه تعلیم و تربیت ما تلقی می شود، در بحث توانمندسازی مربیان و توانمندسازی فضای آموزشی نیز تاکید فراوان شده است.

جهان‌تیغ یادآور شد: بنده معتقدم که توانمندسازی مورد اول، ارجح تر بر مورد دوم است. یعنی می‌بایست توانمندسازی و دوره‌های آموزشی برای مربیان ما در ارجحیت باشد. ضمن اینکه تأکید وزارت آموزش و پرورش هم همین مورد است. ما همواره بر این مورد تأکید داشتیم از وجود متخصصین عرصه تعلیم و تربیت باید نهایت استفاده را در مسیر توانمندسازی مربیان خود ببریم.